Sta jij weleens stil bij de laatste fase van je leven en wat jij belangrijk vindt? Wat zou je bijvoorbeeld wel en niet willen? Wat wil je heel graag nog een keer doen? Praat daar over, met de mensen om je heen. Dan weten zij wat jij belangrijk vindt aan het einde van je leven. Als je van elkaar weet wat je wilt, is de kans groter dat die wensen ook echt uit komen.

Je hoeft niet alles in één keer te bespreken. Jouw wensen kunnen ook veranderen. Vertel dit dan ook aan de mensen om je heen. Als je het moeilijk vindt om erover te praten, dan kun je bijvoorbeeld een brief schrijven.

 

Waarom 

Veel mensen willen liever nog niet nadenken over het einde van hun leven. Toch kan er plots iets gebeuren, of je bent ernstig ziek en het einde van je leven komt sneller dan gedacht, dan is het goed om te weten wat je wel en niet wilt. Denk aan vragen zoals:

• Wil je pijnbestrijding?
• Waar wil je sterven?
• Wil je praten over euthanasie of een voltooid leven?
• Wat wil je nog graag meemaken?
• Wat wil je tegen de mensen om je heen zeggen

Door op tijd te praten over wat je wel en niet wil, weten anderen wat jij belangrijk vindt. Dat helpt als je later misschien zelf geen keuzes meer kunt maken. Het voorkomt moeilijke situaties voor je naasten en geeft rust. Praat er daarom op tijd over — met elkaar.

 

Proactieve zorgplanning

Praten met jouw (huis)arts over jouw leven, en de dood wordt door zorgverleners ook weleens 'proactieve zorgplanning' (of 'advance care planning') genoemd. Dit is eigenlijk niets anders dan met elkaar bespreken wat jij als patiënt belangrijk vindt: in het leven en bij het sterven.

Als jouw zorgverlener weet wat voor jou belangrijk is, kan hij of zij de zorg geven die bij jou past. Op deze poster vind je meer informatie over proactieve zorgplanning, en waarom het belangrijk is. Klik op de afbeelding om het groter te zien.

Tips

Veel mensen vinden het niet makkelijk om hun gevoelens te tonen, vooral als het om verdriet gaat. Daarom kan het voor jouzelf en je naasten lastig zijn om over het sterven te praten. Je hebt misschien zelf nog nooit met iemand over zijn/haar sterven gepraat. Je hebt dus ook nooit geleerd hoe dat ‘moet'. Hoe begin je? Hoe moet je reageren? Mag je huilen? Waar praat je precies over?

Een aantal tips: 

1. Bedenk met wie je dit gesprek het liefst voert. Dat kan iemand zijn die dichtbij jou staat maar het mag ook een professional zijn, bijvoorbeeld jouw huisarts, een hulpverlener of een geestelijk verzorger
2. Plan het moment. Dit gesprek voer je het liefst als de tijd hebt, en de ander ook.
3. Je hoeft niet tegenover elkaar te zitten om dit gesprek te voeren. Je kunt bijvoorbeeld ook samen gaan wandelen (zonder telefoon of met de telefoon op de vliegtuigstand).
4. Houd het luchtig, en niet te lang. Het kan helpen om het gesprek op gang te brengen met een vragenspel. 

 

Als praten moeilijk is

Wil je een gesprek beginnen over je laatste levensfase, maar weet je niet hoe? Weet dat er geen vaste regels voor dit gesprek zijn. Jij en je gesprekspartner(s) bepalen samen ‘hoe het moet’. Een gesprek met je partner of je kinderen zal heel anders zijn dan een gesprek met je (huis)arts. Het is belangrijk dat je zelf de dingen zegt en vraagt die voor jou belangrijk zijn. Dat kan soms tijd kosten, omdat mensen niet weten hoe ze een zo'n gesprek kunnen voeren. Ze beginnen vaak met opmerkingen als: 

• je gaat toch nog lang niet dood
• (als je ziek bent:) ze kunnen zo veel, tegenwoordig 
• laten we het over iets leukers hebben

Als je een gesprek moeilijk vindt, kun je een wensenboekje invullen. Op die manier kun je je naasten laten weten wat jij belangrijk vindt in de laatste fase van je leven.

 

Schrijf een brief

Je kunt ook eerst een persoonlijke brief schrijven. In deze brief schrijf je je wensen op. We helpen je graag op weg en hebben een voorbeeldbrief ontwikkeld. Je kunt deze brief zelf invullen. Bepaal je liever zelf hoe de brief eruit ziet? Dan heb je misschien houvast aan deze tips met onderwerpen waar je aan kunt denken om iets over te schrijven in je brief.

Je kunt de brief versturen aan je naasten, maar je kunt deze natuurlijk ook persoonlijk geven. Met daarbij een uitnodiging om er verder over te praten. De kans is groot dat de ander dat ook wil. Want 80 procent van de Nederlanders is graag op de hoogte van de wensen van hun dierbaren. Misschien deelt de ander ook zijn of haar wensen naar aanleiding van jouw brief en het gesprek.