Levend verlies is een term die wordt gebruikt om het proces van rouw en verlies te beschrijven die gepaard gaan met het leven met een chronische aandoening, ziekten, blijvende handicap of het moeten missen van iemand die nog wel in leven is.

Hoe ga je hier mee om, wat kun je als partner/ familie wel doen en wat zou je moeten laten. Hoe reageert de ander hierop….

Levend verlies is een langdurig proces van aanhoudende verlieservaringen en rouw.

Afscheid nemen van de vaste patronen, afscheid nemen van degene die hij of zij was…. Erken het proces, erken de verandering, accepteer het gedrag en veroordeel het niet.

Het proces van levend verlies kan lang duren en kan invloed hebben op alle aspecten van het leven van een persoon. Het is belangrijk om levend verlies te erkennen als een legitieme vorm van rouw. Bij levend verlies is bijna dezelfde Rouwarbeid te doen als bij overlijden. Alleen nu is de ander er nog, zijn of haar persoonlijkheid en/of lichamelijke afhankelijkheid is veranderd

Levend verlies verwijst naar het aanhoudende gevoel van verlies en rouw dat gepaard gaat met het hebben van een geliefde met een chronische aandoening, een handicap of een levensbedreigende ziekte. Het kan ook voorkomen bij de persoon die zelf met de aandoening leeft, die langzaam zichzelf verliest.

Wanneer er bijvoorbeeld een herseninfarct optreedt, kunnen de fysieke functies uitvallen, maar de geestelijke functies en denkpatronen functioneren wel, alleen kan men dit niet meer uiten, waardoor de ander minder serieus genomen wordt.

 

Levend verlies kan op verschillende momenten optreden

Het kan zich bijvoorbeeld voordoen wanneer de schrijnende diagnose wordt gesteld, wanneer de aandoening zich verergert of wanneer er veranderingen in de zorg en ondersteuning plaatsvinden.

Denk aan het uit huisplaatsen van de ander, dit is een afscheid, een verlies van dat was er was. De zorg overlaten aan professionals, je bezoek afstemmen, je aanpassen aan de ander, aan de organisatie, je bent weer alleen thuis. Je moet je weg weer vinden zonder de ander die hij of zij was.

Dit is belangrijk om de ander de kans te geven zich in de nieuwe patronen te hechten en het nieuwe leven te aanvaarden. Erken je nieuwe rol hierin, hoe doe je dat, vraag hulp.

Enkele veelvoorkomende situaties waarin levend verlies kan optreden zijn onder meer:

• Een geliefde/partner die een ernstige diagnose krijgt en waarbij het vooruitzicht op genezing of herstel klein is of blijvende beperkingen heeft (herseninfarct, ongeluk met ernstig hersenletsel, uitval van functies, amputatie, blijvend gehandicapt e.a.)
• Een kind met een aangeboren of niet aangeboren aandoening die het dagelijkse leven beïnvloedt (beïnvloedt je werk, je carrière, je gezinsleven, je relatie enz.)
• Een ouder/partner met dementie die geleidelijk zijn of haar geheugen en vermogen om te functioneren verliest(dit was niet de partner waar je destijds voor koos, dit vraagt aanpassing, herschikken van je relatie, de ander is afhankelijk geworden, de ander vraagt structuur, aanpassing van het dagelijks leven)
• Een vriend, een kind of een partner/familielid met een verslaving die niet kan stoppen; die invalideert (gokken, drugs, alcohol e.a.)

 Levend verlies is een complex en vaak langdurig proces van rouw en aanpassing, en het kan een grote invloed hebben op het leven van zowel de persoon met de aandoening als hun dierbaren. Het kan helpen om steun te zoeken bij familie, vrienden, zorgverleners of rouwexperts om te leren leven met de gevoelens van verlies en de uitdagingen van het leven met de aandoening.

Rouwarbeid

Bij levend verlies is dezelfde ‘Rouwarbeid’ aan de orde als verlies bij overlijden. Ook al zijn de rouwvormen verschillend, je maakt een afscheid door, leeftijd maakt voor verlies niet uit. De traditionele rouw verschilt uiteraard, maar rouw is er.

Hoe breng je hiervoor begrip op, daar heb je hulp, steun en begeleiding bij nodig. Je zult uiteindelijk ook over een dosis veerkracht beschikken, gesprekken met anderen kunnen je daarbij helpen. Blijf erover praten, vraag of de ander wil luisteren, dit is belangrijk voor degene die aan de zijlijn staat. Je familie, vrienden, buren en anderen heb je nodig om je bij te staan.

Blijf ook vooral goed voor jezelf zorgen: een evenwichtig welzijn helpt je om dit proces te hanteren.

Rouwtaken

1. Zie het verlies onder ogen: je gevoel zegt ‘het kan toch niet waar zijn, hoe kan dit och, wat is er aan de hand
2. Ervaar de pijn van het verlies; (alle gevoelens mogen er zijn, je bent boos, je voelt je schuldig, je bent negatief)
3. Pas je aan, aan de nieuwe realiteit; (de wereld is anders geworden, je voelt schaamte, hoe ga je weer vertrouwen vinden in de ander, wie gaat nu doen wat de ander altijd deed)
4. Haal herinneringen op en geniet daarvan; (anders vasthouden, anders liefhebben, opnieuw verbinding zoeken met de ander, een schaduw hangt om je heen)

Er voor de ander zijn 

Luisteren, in gesprek gaan en verbinding zoeken is belangrijk in de begeleiding bij deze vorm van rouw. Erken de ander in zijn/haar nieuwe verworven gedrag. Ook hij of zij koos daar niet voor.

Van loslaten naar verbinden, en de wereld draait door voor iedereen, behalve voor jou…
Hoe blijf je staande in deze eenzaamheid en verwarrende andere periode.
Bespreek met je huisarts wat je kunt doen, waar je hulp en begeleiding kunt vragen/krijgen.
Betrek je familie en vrienden er bij, laat je kwetsbaarheid zien, praat erover en vraag of ze je willen helpen tijdens dit verdrietige proces. Laat weten wat je lastig vindt en waar je tegen aan loopt.

Er ZIJN voor de ander is zo van onschatbare waarde.

 

alles wat voorbij is

en is vergaan

is niet weg

is niet vergeten

het blijft bestaan

 

maart 2023, voor de mantelzorgers